Sterren komen, sterren gaan. Maar de baksteen blijft bestaan!

Sterren komen, sterren gaan. Maar de baksteen blijft bestaan!

Hoewel de baksteen nog altijd een klassieker is in ons land, krijgt hij almaar meer concurrentie van andere materialen voor gevelbekleding. Is er dan nog innovatie mogelijk? En hoe weet de baksteen u vandaag toch te verrassen? We rijden u graag een pallet vernieuwingen en creatieve toepassingen voor.

Legostenen op grotemensenmaat

Een 100 procent circulaire gevel optrekken? Dat is sinds kort ook met Belgische bouwmaterialen mogelijk. Na verschillende experimenten in het buitenland, lanceerde Wienerberger in mei 2021 de ClickBrick (zie foto). Gebruikt u die baksteen? Dan komt er geen spatje mortel meer aan te pas. U verankert de gevelstenen in de breedte, diepte en hoogte in één beweging met metalen ankertjes. Uw extra winst? Door deze droge verbinding breekt u uw gebouw zonder schade af om elders weer op te bouwen.

Alternatieve metseltechniek

De voeg van uw metselwerk bepaalt het karakter van uw gevel. In klassiek metselwerk zijn zowel de stoot- als lintvoegen doorgaans 12 millimeter dik. Architecturale evoluties trapten dat ‘heilige huisje’ echter in. Hoe? Door de hang naar een massievere geveluitstraling ontstond de nood aan dunnere voegen. Dat zette zich door naar producenten van bakstenen, mortels en lijmen. En de metser? Die leerde de nieuwe dunvoegtechniek.

We leggen u de verschillende mogelijkheden ‘voegfijn’ uit:

• Gebruikt u lijmmortel? Dan realiseert u water- en vorstbestendige voegen van amper 3 tot 6 millimeter dik. Door zijn enorme kleefkracht kunt u de lijm niet meer verspreiden en op niveau brengen met een truweel. Een spuitzak of -machine neemt dat over. Het resultaat? Een massief ogende gevel met een grote kleurendynamiek. Het gebruik van deze techniek vraagt van metsers een gespecialiseerde opleiding.
• Kiest u voor dunmetselen? Ook dan scholen uw metsers zich maar beter bij. Uw met truweel gevormde voeg bereikt met deze methode een dikte van 4 tot 7 millimeter. Alleen is de speciale dunbedmortel niet helemaal vorst- en vochtvrij.
• De courante voegdikte aanhouden en tóch uw gevelsteen meer op de voorgrond doen treden? Dan kunt u uw geluk zoeken in slimme gevelstenen. Dat resulteert in het esthetische voordeel van dunmetselen, maar laat toch een volle mortellaag toe. Hoe? Door een uitsparing over het volle legvlak van de steen, daalt die dieper in de mortellaag in.

Lijmmortel komt qua constructie-eigenschappen het sterkst uit de vergelijking. Zeker wanneer u er het grotere kleurenpallet en de mogelijkheid tot prefabricage aan toevoegt. Maar wat met de circulaire kwaliteiten? Een verlijmde gevel breekt u niet zomaar steen na steen af. (Dunbed)mortel maakt het u hier gemakkelijker.

Bijzondere verbanden

Naast de voegdikte karakteriseert uiteraard ook het metselverband het uitzicht van uw gevel. In Vlaanderen voerde lange tijd het halfsteense verband de boventoon. Om esthetische, isolatie- en constructieredenen stappen architecten en bouwheren daarvan af. Maar opgelet! Niet elke baksteen leent zich voor om het even welk verband.

We zetten enkele hedendaagse legpatronen op een … rijtje:

• Wilt u ‘transparantie’ of een opvallend visueel effect creëren in uw gevel? Dan kunt u bouwen op het claustraverband. Daarbij laat u systematisch uitsparingen in uw bouwwijze.
• Een gevoel van hoogte scheppen? Zoek dan uw toevlucht in het horizontale verband – een klassiek halfsteens verband dat u 90 graden draait.
• Een robuust gevoel opwekken met uw gevel? Dan zit u veilig met het blokverband. Dat bestaat uit vier basislagen die altijd terugkomen: twee lagen bevinden zich precies boven
elkaar zodat de verticale voegen niet verspringen. De volgende twee lagen verspringen doorgaans een halve steen ten opzichte van de eerste twee lagen. Tussen de blokken lopen de verticale voegen in elkaars verlengde.
• Zin in een vrijgevochten gevel? Neem dan een (zacht) wildverband onder de arm. Daarin combineert u willekeurig strekken, koppen en klezoren (1/4de van een strek). De opgave daarbij? Niet per toeval tóch een patroon vormen. Bij de ‘zachte’ uitvoering plaatst u in de hoeken koppen of verzaagde strekken. 

Bent u visueel ingesteld? Dan beseft u dat het aantal combinaties van verschillende metselverbanden, vormen en structuren bijna eindeloos is. En u vrijwel niet anders dan uniek kunt bouwen.

Nieuwe maten, vormen en texturen

Of er innovatie mogelijk is met iets zo robuust als een baksteen? U zou ervan versteld staan! Steeds strenger wordende isolatienormen, de noodzakelijke trend naar duurzaamheid en energiebewustzijn én de architecturale evoluties: ze dwingen baksteenproducenten tot permanente verbeteringen. Dat leidde onder andere tot aanpassingen in de perforatiepatronen in bakstenen en het toevoegen van isolatiemateriaal.

Daarnaast heeft uw baksteen natuurlijk klei als uitputbare grondstof. Om daarmee zuiniger om te springen, gingen baksteenproducenten intussen over tot vervaardiging van dunnere gevelstenen met evenwaardige of zelfs betere isolatiewaarden. Zo houdt u uw milieu-impact bij het bouwen kleiner.

Nog een belangrijke nieuwkomer op de gevelbekledingsmarkt: steenstrips. Nu ja, ‘nieuwkomer’ is een relatief gegeven, want steenstrips gaan al even mee in de renovatiebranche. Maar de evoluties in de sector geven ze nieuwe toepassingsvormen. We strippen ze even:

• Bouwt u in CLT, hout- of staalframeskelet? Dan hoeft niks dat aan de buitenzijde te suggereren. Werk uw gevel af met steenstrips – rechtstreeks op de isolatie – en u ziet het verschil niet tussen een klassieke bouwmethode en uw lichtgewicht isolatiekanon. Bovendien wint u er een aanzienlijke grondoppervlakte mee (ten aanzien van klassieke bakstenen gevelbekleding).
• De komst van lichtgewicht woningframes gaf ook een boost aan de prefabricage van wanden en gevels (zie foto). Met uitvoeringen naar ieders wens, zoals de bakstenen ‘huid’ om er maar een te noemen.
• Bouwt u een architecturaal vooruitstrevend concept met verschillende glooiingen? Dan maken bakstenen u het leven zuur. Maar wilt u wel die look? Dan is de steenstrip uw redmiddel! U begrijpt het vast: dit genereert een extra speelveld voor architecten.
• En moet u de steenstrip alleen als een buitentoepassing zien? Nee hoor! Trek gerust de uitstraling van uw bakstenen buitengevel door naar uw interieur.

(foto's: Wienerberger - Danilith)